Lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong thư gửi học sinh nhân ngày khai trường sau Cách mạng Tháng tám 1945: "... Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được vẻ vang sánh vai các cường quốc năm châu hay không chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em..." và các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về giáo dục và đào tạo đã cổ vũ học sinh, sinh viên nước ta thi đua học tập tốt, rèn luyện tốt và tình nguyện chung sức cùng cộng đồng.
Trong giai đoạn 1925 - 1945, được đồng chí Nguyễn Ái Quốc giác ngộ, các tổ chức học sinh, sinh viên yêu nước lần lượt ra đời, như: tổ chức Học sinh Đoàn, Đội Ngô Quyền, Tổng Hội Sinh viên đã lãnh đạo phong trào đấu tranh của học sinh, sinh viên dưới ngọn cờ của Đảng và Bác Hồ kính yêu. Tự hào đối với các thế hệ học sinh, sinh viên là việc thành lập chi bộ Đảng đầu tiên, thành lập và hợp nhất các tổ chức Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng Sản Đảng và Đông Dương Cộng sản Liên Đoàn và các chi bộ Đoàn, tổ chức Đoàn TNCS mà hầu hết đảng viên, đoàn viên đều là những đồng chí xuất thân từ học sinh, sinh viên, như: Trần Phú, Ngô Gia Tự, Nguyễn Đức Cảnh, Trịnh Đình Cửu, Nguyễn Thị Minh Khai, Lý Tự Trọng...
Ngày 28-1-1941, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc bí mật về nước để cùng Trung ương Đảng trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng Việt Nam. Được sự chỉ đạo trực tiếp của Đảng, cuộc vận động hình thành Tổng Hội Sinh viên hoạt động công khai nhằm liên kết lực lượng sinh viên yêu nước, có cảm tình với cách mạng. Cùng với sự phát triển của phong trào sinh viên, phong trào học sinh các trường trung học ngoài Bắc, trong Nam cũng phát triển ngày càng mạnh bởi được ảnh hưởng của cuộc đấu tranh chung do Mặt trận Việt Minh và các Đoàn thể cứu quốc hướng dẫn.
Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại đã giành thắng lợi hoàn toàn. Đó là thành quả to lớn của cuộc đấu tranh lâu dài, đầy gian khổ, hy sinh, trong đó các tầng lớp thanh niên, học sinh, sinh viên có nhiều đóng góp xứng đáng, với biết bao tấm gương anh dũng, kiên cường đã được khắc ghi vào lịch sử dân tộc.
Sau cách mạng Tháng Tám, học sinh, sinh viên hăng hái học tập, rèn luyện và tham gia kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, xung kích thực hiện 3 nhiệm vụ lớn: Diệt giặc dốt, diệt giặc đói, diệt giặc ngoại xâm do Bác Hồ và Chính phủ đề ra.
Từ năm 1947 đến 1949, ở Sài Gòn, Huế, Hà Nội đã thành lập Hội Học sinh kháng chiến, Đoàn sinh viên kháng chiến sau đó phát triển ra nhiều trường ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam; số lượng học sinh, sinh viên được kết nạp vào Đoàn và Đảng khá đông. Các hoạt động của học sinh, sinh viên kháng chiến ngày càng phong phú và đang dạng hơn. Với khẩu hiệu: “Tích cực cầm cự chuẩn bị chuyển mạnh sang tổng phản công" đã tiếp thêm sinh lực mới cho phong trào học sinh, sinh viên. Cuộc đấu tranh của học sinh đã lan ra cả Đông Dương.
Ngày 9/11/1949, học sinh Huế bãi khoá. Phan Văn Giáo, Tổng trấn bù nhìn Trung bộ đã thẳng tay khủng bố. Học sinh, sinh viên quyết định bãi khoá để phản đối.
Ngày 22/11/1949, trong lúc tại Huế đang tranh đấu, học sinh Sài Gòn bí mật vận động kỷ niệm ngày Nam Kỳ khởi nghĩa và đề xướng hưởng ứng phản đối việc các nữ sinh Huế bị bắt, đồng thời yêu sách cải tổ chính sách giáo dục. Các cuộc bãi khoá của học sinh, sinh viên Sài Gòn liên tiếp nổ ra, đưa ra các yêu sách:
- Chấm dứt khủng bố, đàn áp bắt bớ học sinh.
- Trả tự do cho các học sinh bị bắt sau ngày chống bù nhìn Bảo Đại.
- Bảo đảm an ninh và quyền lợi học tập của học sinh.
Giữa lúc ở Huế, Sài Gòn không khí tranh đấu đang sôi nổi, tại Hà Nội, học sinh cũng đang căm tức vì Pháp và bù nhìn bắt bớ một số anh chị em sau kỳ nghỉ học kỷ niệm Cách mạng tháng Tám. Học sinh Chu Văn An quyết định bãi khoá ngày 25/11/1949, trong các lớp trên tường la liệt khẩu hiệu. Toàn trường vang dậy những khẩu hiệu “học sinh bãi khoá", “trả lại tự do cho bạn chúng ta", “đả đảo bù nhìn"...
Ngày 9/1/1950, Đoàn Thanh niên cứu quốc và Đoàn học sinh Sài Gòn - Chợ Lớn đã vận động và tổ chức cho hơn 2.000 học sinh, sinh viên các trường cùng nhiều giáo viên và 7.000 nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn biểu tình đòi đảm bảo an ninh cho học sinh, sinh viên học tập và trả tự do cho những học sinh, sinh viên bị bắt và mở lại trường học. Đoàn biểu tình đã bị đàn áp dã man. Cuộc đàn áp đẫm máu ngày 9/1/1950 và tinh thần chiến đấu hy sinh oanh liệt của anh Trần Văn Ơn làm dấy lên trong học sinh, sinh viên và nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn lòng căm thù giặc và ý chí đấu tranh kiên quyết chống thực dân Pháp xâm lược và bè lũ tay sai.
Với sự kiện lịch sử đó, noi gương tinh thần đấu tranh bất khuất của anh Trần Văn Ơn và học sinh, sinh viên trong những ngày đầu kháng chiến, Đại hội toàn quốc Liên đoàn thanh niên Việt Nam lần thứ nhất tháng 2/1950 tại Việt Bắc đã quyết định lấy ngày 9/1 hàng năm làm ngày truyền thống học sinh - sinh viên. Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Sinh viên Việt Nam lần thứ V (22-23/11/1993) tại thủ đô Hà Nội đã quyết định đồng thời lấy ngày 9/1 làm ngày truyền thống của Hội Sinh viên Việt Nam.
Trải qua 65 năm xây dựng và phát triển; nhìn lại quá trình phát triển của phong trào học sinh, sinh viên và Hội Sinh viên Việt Nam, chúng ta tự hào: trong bất kỳ hoàn cảnh nào, học sinh, sinh viên Việt Nam luôn kế tục và phát huy những truyền thống vẻ vang của các thế hệ cha anh, được Đảng và Nhà nước dày công bồi dưỡng.
Phát huy truyền thống vẻ vang của học sinh sinh viên Việt Nam, tự hào là sinh viên của Thủ đô nghìn năm văn hiến, anh hùng, các thế hệ học sinh sinh viên Thủ đô nối tiếp nhau viết nên truyền thống vẻ vang của Hội. Qua 5 kỳ đại hội, từ 6 cơ sở hội trực thuộc khi mới thành lập, đến nay Hội Sinh viên Thành phố đã có 42 cơ sở trực thuộc với tổng số 375.855 hội viên. Hội Sinh viên Thành phố và Hội Sinh viên các cấp luôn phát huy vai trò, trách nhiệm, chủ động, sáng tạo đi đầu trong việc tham mưu, triển khai, tổ chức thực hiện nhiều phong trào, hoạt động thiết thực, sôi nổi, phù hợp với sinh viên, tạo môi trường giáo dục toàn diện cho sinh viên Thủ đô phấn đấu, rèn luyện trở thành sinh viên, thanh niên Thủ đô thời đại mới, có bản lĩnh, trí tuệ và kiến thức để sẵn sàng hội nhập vào nền kinh tế quốc tế, cụ thể như sau:
1. Chương trình “Học tập và làm theo lời Bác, xây dựng thế hệ sinh viên Thủ đô thanh lịch, văn minh”
Việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh được các cấp bộ Hội triển khai sâu rộng, đồng bộ với nhiều nội dung, hình thức phong phú, đa dạng, có tính hấp dẫn và lôi cuốn cao, giúp sinh viên, hội viên có nhận thức rõ nét và tích cực về lề lối, tác phong, ý thức trách nhiệm, tinh thần, thái độ, lối sống…
Các hoạt động giáo dục truyền thống đặc biệt là văn hóa, lịch sử Thăng Long – Hà Nội được triển khai với nhiều nội dung phong phú, là điểm nổi bật của tổ chức Hội trong nhiệm kỳ qua.
Phong trào “Sinh viên 5 tốt” do Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam phát động với 5 nội dung: đạo đức tốt, học tập tốt, thể lực tốt, tình nguyện tốt, hội nhập tốt đã được Hội Sinh viên Thành phố cụ thể hóa một cách sáng tạo và triển khai sâu rộng thông qua việc thực hiện phong trào “5 thi đua, 5 rèn luyện” gồm các nội dung: Thi đua nâng cao chất lượng và kết quả học tập, nghiên cứu khoa học, làm chủ khoa học đã được triển khai rộng rãi tới hội viên, sinh viên Thủ đô. Sau 5 năm triển khai, phong trào đã có bước phát triển cả về chiều sâu và bề rộng. Với 78 sinh viên nhận danh hiệu “Sinh viên 5 tốt” cấp Trung ương, 503 sinh viên nhận danh hiệu“Sinh viên Thủ đô thời đại mới”, 9.350 nhận Giải thưởng “Sao Tháng Giêng”, hơn 1000 sinh viên nhận danh hiệu cấp trường và hàng chục ngàn sinh viên đăng ký thi đua đã cho thấy sức lan tỏa của phong trào chủ lực này trong sinh viên; thông qua đó đã khích lệ tinh thần hăng hái thi đua của sinh viên, đồng thời cũng xác định được tiêu chí cụ thể để đánh giá sự rèn luyện của sinh viên..
Các cấp bộ Hội đã chủ động tổ chức các chương trình “Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Thủ đô” với nhiều hình thức, cách làm phong phú, sáng tạo, thiết thực như tổ chức trao học bổng cho sinh viên, gặp gỡ, giao lưu giữa sinh viên với những người nổi tiếng, thành đạt nhằm chia sẻ kinh nghiệm, tạo động lực thúc đẩy việc học tập, rèn luyện của hội viên, sinh viên.
2. Chương trình “Đổi mới phương pháp học tập và nghiên cứu khoa học, phát triển tri thức toàn diện”
Hội Sinh viên Thành phố đã chỉ đạo các cấp bộ Hội không ngừng tìm kiếm các mô hình hoạt động nhằm nâng cao chất lượng học tập của sinh viên. Hội Sinh viên Thành phố đã phát động trong sinh viên Thủ đô phong trào “Đổi mới phương pháp học tập và nghiên cứu khoa học”. Đồng thời, chỉ đạo các cấp bộ Hội đẩy mạnh trong sinh viên tính tự học, tự nghiên cứu, chủ động, tích cực trong học tập và nghiên cứu. Từ đó, phong trào thi đua học tập, nghiên cứu khoa học đã được triển khai sâu rộng, với nhiều cách làm sáng tạo, thu hút đông đảo sinh viên tham gia, góp phần quan trọng và có hiệu quả vào việc nâng cao chất lượng học tập, tăng cường ý thức tự rèn luyện, vượt khó vươn lên, góp phần phát hiện và bồi dưỡng tài năng trong sinh viên.
3. Chương trình “Tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng, tham gia phát triển Thủ đô ngàn năm văn hiến - anh hùng”
Hoạt động tham gia bảo vệ giữ gìn tài sản công, giữ gìn cảnh quan môi trường giảng đường, ký túc xá đã được Hội Sinh viên cac cấp thực hiện có hiệu quả với nhiều mô hình hay như : “Giảng đường xanh”, “Kí túc xá xanh”...
Các hoạt động sinh viên xung kích tham gia xây dựng Thủ đô, bảo vệ Tổ quốc được triển khai sâu rộng trong hội viên, sinh viên với nhiều nội dung hoạt động thiết thực, mang tính xã hội sâu sắc, thể hiện tinh thần sáng tạo, tình nguyện của lớp sinh viên Thủ đô hôm nay, tiêu biểu là các hoạt động của các cơ sở Hội chào mừng 1000 năm Thăng Long – Hà Nội, các hoạt động phục vụ Quốc tang Đại tướng Võ Nguyên Giáp, các hoạt động “Nghĩa tình biên giới hải đảo” , sẻ chia với đồng bào bị thiên tai.
Các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn, chung sức cùng cộng đồng được tổ chức sâu rộng với nhiều hoạt động có ý nghĩa nhân văn sâu sắc như: tổ chức các hoạt động tình nguyện chăm sóc các thương, bệnh binh, các trẻ em khuyết tật, trẻ em nhiễm chất độc Dioxin tại các Trung tâm điều dưỡng; chăm sóc phụng dưỡng Mẹ Việt Nam anh hùng, các gia đình chính sách có hoàn cảnh khó khăn. Hoạt động hiến máu tình nguyện và vận động hiến máu tình nguyện được đẩy mạnh với rất nhiều CLB tình nguyện viên vận động hiến máu, các mô hình “Ngân hàng máu di động”, “Hiến máu gia đình”, “Máu hiếm”... đã góp phần tuyên truyền, thu hút đông đảo thanh niên tham gia hiến máu cứu người.
Các hoạt động hưởng ứng Chiến dịch Mùa hè Thanh niên tình nguyện của tuổi trẻ Thủ đô được Hội Sinh viên các đơn vị hưởng ứng và triển khai rộng rãi. Hình ảnh người sinh viên Thủ đô với tri thức, lòng nhiệt huyết của tuổi trẻ, không quản khó khăn, vất vả, luôn xung kích, tình nguyện đi đầu thực hiện các nhiệm vụ mới, việc khó đã được nhân dân và các cấp lãnh đạo Trung ương, Thành phố, các tỉnh thành ghi nhận. Đặc biệt là chương trình “Tiếp sức mùa thi” đã thu hút đông đảo sinh viên tình nguyện tham gia, tư vấn hỗ trợ cho hàng chục vạn lượt thí sinh và người nhà thi sinh, giới thiệu hàng nghìn chỗ trọ miễn phí và giá rẻ; xây dựng trang web hướng dẫn tìm hiểu về các địa điểm thi, ngành học, kết quả thi...
Các hoạt động tình nguyện của sinh viên Thủ đô không những đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội thiết thực mà đã thực sự trở thành môi trường rèn luyện tự nguyện của sinh viên. Từ môi trường này, lớp lớp sinh viên đã trưởng thành, am hiểu thực tiễn, có lòng nhân văn, nhân ái, vì cộng đồng, xứng đáng là sinh viên Thủ đô 1000 năm tuổi.
4. Chương trình “Hoàn thiện kỹ năng và tăng cường sức khỏe”
Hội Sinh viên Thành phố đã chỉ đạo các cơ sở Hội trực thuộc tổ chức tốt các hoạt động giáo dục kỹ năng, tạo môi trường rèn luyện, chăm lo đời sống tinh thần cho hội viên, sinh viên thông qua nhiều nội dung và hình thức đa dạng, phong phú như: phát triển hoạt động của câu lạc bộ “Sống đẹp”, tổ chức các diễn đàn, các buổi tọa đàm về lối sống, kỹ năng sống cho sinh viên, tổ chức gala về phòng chống HIV/AIDS; các hoạt động tuyên truyền phòng chống tệ nạn xã hội, ma túy, mại dâm, thành lập và phát triển CLB tuyên truyền phòng chống tệ nạn xã hội, phòng chống HIV/AIDS thu hút được đông đảo các bạn hội viên, sinh viên tham gia. Các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao nâng cao thể lực và đời sống tinh thần cho hội viên, sinh viên được Hội Sinh viên các cấp chú trọng nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và giáo dục toàn diện trong nhà trường.
5. Chương trình “Tư vấn, hỗ trợ sinh viên- Chủ động, sẵn sàng hội nhập”
Những năm qua, công tác chăm lo, bảo vệ quyền lợi chính đáng của sinh viên đã được tổ chức Hội chú trọng triển khai, những việc làm đó khẳng định rõ vai trò của tổ chức Hội Sinh viên trong việc đồng hành, hỗ trợ sinh viên như: chăm lo, hỗ trợ, tạo điều kiện cho sinh viên về nhà ở, điều kiện học tập, sinh hoạt, tư vấn và giới thiệu việc làm; đề xuất việc xét cấp học bổng, miễn giảm học phí, chính sách trợ giúp đối với sinh viên nghèo, sinh viên người dân tộc thiểu số; tìm kiếm nguồn học bổng, trợ cấp cho sinh viên; vận động các tổ chức kinh tế - xã hội, các doanh nghiệp, các cá nhân chăm lo, hỗ trợ sinh viên thông qua các học bổng, giải thưởng cho sinh viên; hướng dẫn sinh viên về thủ tục vay Quỹ tín dụng học sinh, sinh viên.
Với những nỗ lực và thành tích xuất sắc trên các mặt công tác, Hội Sinh viên Thành phố liên tục được nhận Cờ thi đua xuất sắc công tác Hội và phong trào sinh viên của Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam, đặc biệt Nhân dịp Đại hội đại biểu Hội Sinh viên Việt Nam thành phố Hà Nội lần thứ VI, nhiệm kỳ 2013 – 2018 (diễn ra vào ngày 02 và 03/11/2013), Hội Sinh viên Việt Nam Thành phố Hà Nội đã vinh dự được đón nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ.
Thiết thực chào mừng kỷ niệm 65 năm ngày truyền thống học sinh, sinh viên và Hội Sinh viên Việt Nam, các cấp bộ Hội từ Thành phố tới cơ sở có nhiều hoạt động chào mừng, thi đua lập thành tích thể hiện tình cảm của mình với sự phát triển của Hội Sinh viên như: ….. các chương trình điểm hẹn thanh niên, các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, hội trại, các diễn đàn về học tập, nghiêp cứu khoa học …Hàng ngàn tấm gương sinh viên tiêu biểu trong học tập, rèn luyện và nghiên cứu khoa học, hàng trăm công trình, phần việc được sinh viên các trường đăng ký đảm nhận và hoàn thành xuất sắc. Đó là những bông hoa đẹp trong vườn hoa muôn sắc màu của sinh viên Thủ đô chào mừng ngày hội lớn.
Đặc biệt, vào đúng ngày mùng 9.1, tại Nhà Văn hóa học sinh sinh viên Hà Nội, Hội Sinh viên Thành phố tưng bừng tổ chức “Festival Sinh viên Thủ đô lần thứ III năm 2015” với nhiều nội dung phong phú, hấp dẫn và thiết thực như: Mitting kỷ niệm 65 năm Ngày truyền thống học sinh, sinh viên và Hội Sinh viên Việt Nam, trao giải thưởng “Sao tháng Giêng”, tuyên dương “Sinh viên 5 tốt”, tuyên dương 85 đảng viên trẻ tiêu biểu là sinh viên; tổ chức tư vấn, giới thiệu việc làm cho sinh viên Thủ đô, ngày hội việc làm cho bộ đội xuất ngũ; tổ chức “Ngày hội sách sinh viên 2015”; chương trình “Hành trình bài ca sinh viên”; các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao cho sinh viên; triển lãm ảnh về các hoạt động tình nguyện của sinh viên Thủ đô; các hoạt động tình nguyện tại các điểm trên địa bàn Thành phố.
Chúng ta sẽ cùng nhau chờ đón và hòa mình vào ngày hội lớn của sinh viên Thủ đô!